Wat is Pinterest?
Voor deze lessenserie maak ik gebruik van de ict-toepassing Pinterest. De naam 'Pinterest' komt van 'to pin' (vastmaken) en 'interesting' (interessant). Pinterest is een digitaal prikbord waarop je online afbeeldingen en filmpjes kunt plaatsen, verzamelen en delen. Je kunt die visuele informatie voorzien van kort schriftelijk commentaar. De afbeeldingen of filmpjes die je op het prikbord plakt, worden 'pins' genoemd. Pinterest toont de pins op datum van plaatsing en bepaalt zelf de volgorde. Je moet er dus rekening mee houden dat leerlingen niet met hun afbeeldingen kunnen schuiven. Voordeel is dat leerlingen niet telkens over de volgorde van de pins hoeven na te denken, maar dat je toch met een bepaalde volgorde in een lessenreeks kunt werken met behulp van de plaatsingsdatum.
Voor het gebruik van Pinterest is een internetverbinding voldoende. Pinterest is gratis en werkt met een 'invite-systeem': je vraagt eerst een uitnodiging aan op de site van Pinterest. Vervolgens stuurt Pinterest je een e-mailuitnodiging. Daarna log je in met een Google-account. Je kiest een gebruikersnaam, e-mailadres en wachtwoord, klikt op het Pinterestaccount en kunt beginnen. Pinterest is makkelijk in gebruik en zet leerlingen aan creatief en visueel met een onderwerp aan de slag te gaan. Met het aanmaken van een groepsbord leent Pinterest zich bovendien uitstekend voor groepssamenwerking. Een heldere uitleg en instructie van Pinterest is te vinden op de website van 42bis.
Onderstaand filmpje geeft een duidelijke instructie voor het gebruik van Pinterest en legt de meerwaarde van Pinterest in het onderwijs uit. Het filmpje geeft je tips en voorbeelden voor in de les.
Lesopzet
Doelgroep
vmbo-1.
Kerndoelen en referentieniveau
Deze fictieles sluit aan bij niveau 1F van de Kerndoelen en referentieniveaus voor het fictieonderwijs. In deze les wordt vooral aandacht besteed aan de subdoelen 'begrijpen' en 'interpreteren'. (Bonset, Boer,de & Ekens, 2015, pp. 269-271).
Lesdoelen
- De leerling kan visueel overbrengen hoe de personages in de tekst zich voelen.
- De leerling kan visueel de belangrijkste gebeurtenis in de tekst overbrengen.
- De leerling kan belangrijke citaten uit een fictietekst halen.
- De leerling kan met medeleerlingen leeservaringen uitwisselen.
- De leerling kan werken met Pinterest.
Voorbereiding lessenreeks
Voorbeeld van een prikbord
Voor een voorbeeld van een prikbord op Pinterest bij het boek 'Honderd uur nacht' van Anna Woltz kun je naar de link op Pinterest van Irma Knuiman. Wanneer je op de afbeeldingen klikt, verschijnt een bijbehorend citaat uit het boek.
Deze printscreen geeft een indruk van een prikbord dat leerlingen bij het boek 'Honderd uur nacht' van Anna Woltz kunnen maken:
Didactische aanpak en rol van de docent
De leerlingen werken in kleine groepjes samen aan een opdracht. Ze moeten aan het eind van de tweede les een gezamenlijk eindproduct afleveren: het groepsbord op Pinterest. Er is dus sprake van samenwerkend leren. Onderzoek heeft aangetoond dat deze werkvorm leidt tot significant betere leerprestaties dan individueel leren. Samenwerkend leren moet voldoen aan vijf kenmerken ( Geerts & Kralingen, van, 2016, p. 126), waarbij de docent een begeleidende, ondersteunende, motiverende en procesgerichte rol heeft.
Allereerst moet er sprake zijn van een positieve wederzijdse afhankelijkheid: de leerlingen hebben elkaar nodig om het groepsbord te maken. Iedere leerling moet een eigen individuele bijdrage leveren: de beelden worden voorzien van de naam van de leerling die de pin heeft toegevoegd. Hierdoor wordt meteen voldaan aan het tweede punt: de individuele aanspreekbaarheid van iedere leerling op zijn aandeel in de samenwerking. De docent kan dat controleren via de namen bij de pins. Zo kan de docent ook persoonsgericht hulp bieden wanneer hij ziet dat nog niet alle namen zijn ingevuld. Als derde moet er sprake zijn van directe interactie: leerlingen overleggen met elkaar. Als docent zorg je ervoor dat dat in alle rust en redelijkheid gebeurt. Je houdt toezicht, spreekt leerlingen zo nodig aan en begeleidt. Er is aandacht voor sociale vaardigheden, punt vier en aandacht voor groepsprocessen, punt vijf. De docent besteedt aandacht aan deze vaardigheden en processen door vooraf duidelijk de structuur en het tijdsschema van de opdracht aan te geven en de spelregels voor samenwerking af te spreken: rustig en niet luid samenwerken, naar elkaar luisteren en elkaar laten uitpraten, met elkaar overleggen en respectvol met elkaar omgaan.
Klassenmanagement
Door een goede voorbereiding, het geven van duidelijke instructie, het aanbrengen van structuur en het afspreken van regels tijdens de zelfwerkzaamheid zoals hiervoor aangegeven, bereik je een betere samenwerking tussen de leerlingen. Als docent loop je rond tijdens de zelfwerkzaamheid en zorg je ervoor dat leerlingen ongestoord kunnen samenwerken. Je maakt regelmatig contact door het stellen van vragen en het bekijken van en feedback geven bij het prikbord. Je laat je waardering blijken bij positief gedrag van je leerlingen (Geerts et al, 2016, p. 151).
Online veiligheid
Je kunt de online veiligheid van je leerlingen bewaken door te werken met 'verborgen borden'. Pinterest biedt de mogelijkheid om bij het aanmaken van een prikbord de optie 'verborgen' aan te zetten. Zo kunnen alleen jij en de leerlingen die je uitnodigt het bord zien. Als je een pin toevoegt aan een verborgen bord is die pin nergens anders op Pinterest te zien, ook niet op de startpagina of in de zoekresultaten.
In het kader van mediawijsheid en de gevaren van internet, wijs je leerlingen ook op de mogelijkheid om onder 'accountinstellingen' de knop 'zoekprivacy' aan te klikken. Als je deze knop aanklikt, verberg je je profiel voor zoekmachines zoals Google. Belangrijke informatie wanneer de leerlingen zelf aan de slag gaan met Pinterest.
Tot slot controleer je als docent en eigenaar/beheerder van de groepsborden, de prikborden op ongewenst gedrag. Je kunt leerlingen hier direct op aanspreken. En in het uiterste geval kun je pins en zelfs leerlingen van het groepsbord verwijderen.
Meerwaarde Pinterest bij fictieonderwijs
Pinterest is een bron voor creatief omgaan met teksten en een enorm fijne ict-toepassing voor leerlingen die niet makkelijk schrijven en/of opzien tegen een mondelinge presentatie. Volgens Van Coillie is elk verhaal deels een creatie van de lezer die met eigen verbeelding 'open plekken' invult (2007, p. 19). Met Pinterest wordt die verbeelding zichtbaar en zien de leerlingen dat er verschil van invulling mag zijn. Pinterest is daarom een heel goede ict-toepassing om gericht te werken aan de motivatie van leerlingen met behulp van de drie basisbehoeften: autonomie, relatie en competentie (Geerts et al, 2016, p. 426). Leerlingen bepalen zelf de invulling van hun prikbord (autonomie). Ze werken samen aan een groepsbord of kunnen elkaars borden vergelijken (relatie). Werken met Pinterest is eenvoudig en laagdrempelig, iedere leerling kan een mooi prikbord maken en dat geeft zelfvertrouwen (competentie).
Pinterest biedt de mogelijkheid leerlingen een boekverslag te laten maken in beelden, al dan niet voorzien van citaten uit het boek of kort commentaar. Volgens Reynaert en Dijkerman is de grote kracht van een online prikbord dat visuele communicatie vele malen effectiever is dan mondelinge communicatie (2012, p. 189). In één oogopslag kan er een boodschap worden overgebracht. Dat is ook prettig voor de docent die in korte tijd het individuele leerproces van een leerling kan volgen.
Pinterest leent zich erg goed voor samenwerking tijdens een fictieles: een groepje leerlingen kan samen één online groepsbord bij een verhaal of boek maken. En samenwerkend leren, zagen we hiervoor, leidt tot betere leerprestaties dan individueel leren (Geerts et al, 2016, p. 126). Pinterest vereist een actieve manier om met een fictietekst om te gaan en dat draagt weer bij aan de betrokkenheid van leerlingen. Er is sprake van een 'werken met'-leerklimaat wanneer activerend leren centraal staat. Leerlingen leren daarvan het meest. Dit in tegenstelling tot een 'werken voor'- leerklimaat waarin leerlingen passief zijn en wachten tot ze een beurt krijgen. Ebbens en Ettekoven zeggen hierover: 'Het zal duidelijk zijn dat het 'werken voor'-leerklimaat onze voorkeur heeft' (2015, p. 194).
Literatuur
Bolscher, I., Dirksen, J., Houkes, H. & Kist, van der, S. (2004). Literatuur & Fictie. Een didactische handreiking voor het voortgezet onderwijs. Leidschendam: NBD Biblion.
Bonset, H., Boer, de, M., Ekens, T. (2015). Nederlands in de onderbouw. Een praktische didactiek. (6e herziene druk). Bussum: Coutinho.
Coillie, J. Van. (2007). Leesbeesten en boekenfeesten. (volledig herziene ed.). Leidschendam: Biblion.
Ebbens, S. & Ettekoven, S. (2015). Effectief leren. (4e druk). Groningen/Houten: Noordhoff.
Geerts, W. & Kralingen, van, R. (2016). Handboek voor leraren. (2e herziene druk). Bussum: Coutinho.
Reynaert, I. & Dijkerman, D. (2012). Basisboek crossmedia concepting. (2e druk). Den Haag: Boom Lemma.
In de lessenreeks genoemde jeugdboeken
Dumon Tak, B. (2017). Latino King. (8e druk). Amsterdam: Querido.
Mous, M. (2015). Boy 7. (3e druk). Houten: Unieboek| Het Spectrum.
Woltz, A. (2016). Honderd uur nacht. (8e druk). Amsterdam: Querido.
- Verdeel de klas in groepjes van drie leerlingen.
- In de vorige les(sen) heb je uit elk van de volgende drie boeken een kort spannend fragment voorgelezen: 'Boy 7' van Mirjam Mous (pp. 115-116), 'Latino King' van Bibi Dumon Tak (p. 68) en 'Honderd uur nacht' van Anna Woltz (p. 75 of p. 104).
- Iedere leerling van één groepje heeft tevoren thuis hetzelfde boek gelezen, de groepjes kunnen kiezen uit één van de drie hiervoor genoemde boeken.
- Elk groepje neemt het gekozen boek mee naar de les.
- Zorg voor een computerlokaal of, indien mogelijk, laat elke leerling zijn laptop/Chromebook mee naar de les nemen.
- Zorg voor een goed werkende online omgeving.
- Zorg voor een lokaal met een digibord.
- Zorg voor een opstelling met tafelgroepjes voor drie leerlingen.
- Zet in je eigen account Pinterest klaar voor een korte klassikale instructie.
- Laat leerlingen twee weken voor de les als huiswerk een account voor het gebruik van Pinterest aanmaken. Je maakt 7 tot 10 groepsborden aan (afhankelijk van het aantal leerlingen). Als eigenaar/beheerder van de groepsborden nodig je de leerlingen uit. Vervolgens voeg je ze als bijdrager toe aan het groepsbord van hun groepje.
Stappenplan les 1
- De leerlingen gaan in hun groepjes (van drie) zitten.
- Aandacht richten op het doel: we gaan ons verplaatsen in de gevoelens van de hoofdpersoon of personages uit het gelezen boek. Wat kunnen de leerlingen zeggen over hun karakters? (Bolscher, Dirksen, Houkes & Kist, van der, 2004, pp. 106-108).
- Instructie bij de opdracht: je start de les met een korte uitleg van de opdracht voor de komende twee lessen: deze les gaan de groepjes beelden op hun groepsbord pinnen die de gevoelens of het karakter van de hoofdpersoon of de belangrijkste personen uit het boek weergeven. De volgende les gaan de leerlingen beelden pinnen die de belangrijkste gebeurtenis uit het boek verbeelden.
- We gaan werken met Pinterest: korte instructie op digibord van Pinterest. Laat de leerlingen hun groepsbord openen om te kunnen beginnen.
- Zelfwerkzaamheid: elk groepje gaat aan de slag met het maken van een online prikbord over de gevoelens van de belangrijkste personages of hoofdpersoon uit het boek. Iedere leerling pint 4 beelden. Het prikbord komt dus in totaal uit 12 pins te bestaan. Elke leerling zet zijn naam bij elk van de 4 pins die hij heeft uitgekozen (totaal: 25 minuten). Loop rond, controleer of iedereen bezig is met het online prikbord en check of er nog vragen zijn.
- Extra: als er nog tijd over is dan voorzien de leerlingen iedere pin van eigen commentaar.
- Op het eind van de les is het eerste deel (personages) van het groepsbord af. Je vraagt elk groepje om een korte reactie bij de opdracht. Wat vonden zij van het werken met Pinterest?
- Benoem de kernbegrippen (inleven, belevend lezen, karakter, emoties) en sluit de les af.
Stappenplan les 2
- De leerlingen gaan in hun groepjes (van drie) zitten.
- Aandacht richten op het doel: we gaan in deze les de belangrijkste gebeurtenis uit het boek weergeven op ons prikbord (Bolscher et al., 2004, pp. 107-108).
- Instructie bij de opdracht: elke leerling pint 2 beelden over de belangrijkste gebeurtenis uit het boek. Aan het online groepsbord van de vorige les worden dus 6 nieuwe beelden toegevoegd. Het prikbord komt dus uit (12+6=) 18 beelden te bestaan. Daarna kiest elk groepje twee citaten uit het boek: één over de hoofdpersoon of een ander personage en één over de belangrijkste gebeurtenis uit het boek. Elk citaat wordt onder één pin van het prikbord geplakt.
- Zelfwerkzaamheid: elk groepje gaat aan de slag met de opdracht. Iedere leerling zet zijn naam bij de 2 door hem of haar uitgekozen afbeeldingen. Loop rond, controleer of iedereen bezig is met zijn prikbord en check of er nog vragen zijn.
- Zelfwerkzaamheid: na het uitzoeken van de pins, kiest het groepje de twee citaten uit het boek. De leerlingen plakken elk citaat onder één van de pins die daar het beste bij past. Geef aan wanneer de leerlingen aan de slag moeten gaan met de citaten (eerste 10 minuten: zoeken pins, tweede 10 minuten: zoeken citaten, laatste 5 minuten: afmaken van het prikbord). Loop rond, kijk of je kunt helpen met de citaten en/of het plakken van de citaten bij de pins.
- Extra: als er nog tijd over is mogen de leerlingen extra afbeeldingen en citaten aan hun prikbord toevoegen.
- Tegen het eind van de les mogen telkens twee groepjes bij de andere groepjes gaan kijken. Elk groepje vertelt iets over hun groepsbord en de pins waar citaten bij staan (15 minuten).
- Vraag centraal per groepje naar hun ervaring met Pinterest. Sluit af op de kernbegrippen (belevend lezen, karakter, emoties, belangrijke gebeurtenis, Pinterest).
Voorbeeld van een prikbord
Voor een voorbeeld van een prikbord op Pinterest bij het boek 'Honderd uur nacht' van Anna Woltz kun je naar de link op Pinterest van Irma Knuiman. Wanneer je op de afbeeldingen klikt, verschijnt een bijbehorend citaat uit het boek.
Deze printscreen geeft een indruk van een prikbord dat leerlingen bij het boek 'Honderd uur nacht' van Anna Woltz kunnen maken:
Didactische aanpak en rol van de docent
De leerlingen werken in kleine groepjes samen aan een opdracht. Ze moeten aan het eind van de tweede les een gezamenlijk eindproduct afleveren: het groepsbord op Pinterest. Er is dus sprake van samenwerkend leren. Onderzoek heeft aangetoond dat deze werkvorm leidt tot significant betere leerprestaties dan individueel leren. Samenwerkend leren moet voldoen aan vijf kenmerken ( Geerts & Kralingen, van, 2016, p. 126), waarbij de docent een begeleidende, ondersteunende, motiverende en procesgerichte rol heeft.
Allereerst moet er sprake zijn van een positieve wederzijdse afhankelijkheid: de leerlingen hebben elkaar nodig om het groepsbord te maken. Iedere leerling moet een eigen individuele bijdrage leveren: de beelden worden voorzien van de naam van de leerling die de pin heeft toegevoegd. Hierdoor wordt meteen voldaan aan het tweede punt: de individuele aanspreekbaarheid van iedere leerling op zijn aandeel in de samenwerking. De docent kan dat controleren via de namen bij de pins. Zo kan de docent ook persoonsgericht hulp bieden wanneer hij ziet dat nog niet alle namen zijn ingevuld. Als derde moet er sprake zijn van directe interactie: leerlingen overleggen met elkaar. Als docent zorg je ervoor dat dat in alle rust en redelijkheid gebeurt. Je houdt toezicht, spreekt leerlingen zo nodig aan en begeleidt. Er is aandacht voor sociale vaardigheden, punt vier en aandacht voor groepsprocessen, punt vijf. De docent besteedt aandacht aan deze vaardigheden en processen door vooraf duidelijk de structuur en het tijdsschema van de opdracht aan te geven en de spelregels voor samenwerking af te spreken: rustig en niet luid samenwerken, naar elkaar luisteren en elkaar laten uitpraten, met elkaar overleggen en respectvol met elkaar omgaan.
Klassenmanagement
Door een goede voorbereiding, het geven van duidelijke instructie, het aanbrengen van structuur en het afspreken van regels tijdens de zelfwerkzaamheid zoals hiervoor aangegeven, bereik je een betere samenwerking tussen de leerlingen. Als docent loop je rond tijdens de zelfwerkzaamheid en zorg je ervoor dat leerlingen ongestoord kunnen samenwerken. Je maakt regelmatig contact door het stellen van vragen en het bekijken van en feedback geven bij het prikbord. Je laat je waardering blijken bij positief gedrag van je leerlingen (Geerts et al, 2016, p. 151).
Online veiligheid
Je kunt de online veiligheid van je leerlingen bewaken door te werken met 'verborgen borden'. Pinterest biedt de mogelijkheid om bij het aanmaken van een prikbord de optie 'verborgen' aan te zetten. Zo kunnen alleen jij en de leerlingen die je uitnodigt het bord zien. Als je een pin toevoegt aan een verborgen bord is die pin nergens anders op Pinterest te zien, ook niet op de startpagina of in de zoekresultaten.
In het kader van mediawijsheid en de gevaren van internet, wijs je leerlingen ook op de mogelijkheid om onder 'accountinstellingen' de knop 'zoekprivacy' aan te klikken. Als je deze knop aanklikt, verberg je je profiel voor zoekmachines zoals Google. Belangrijke informatie wanneer de leerlingen zelf aan de slag gaan met Pinterest.
Tot slot controleer je als docent en eigenaar/beheerder van de groepsborden, de prikborden op ongewenst gedrag. Je kunt leerlingen hier direct op aanspreken. En in het uiterste geval kun je pins en zelfs leerlingen van het groepsbord verwijderen.
Meerwaarde Pinterest bij fictieonderwijs
Pinterest is een bron voor creatief omgaan met teksten en een enorm fijne ict-toepassing voor leerlingen die niet makkelijk schrijven en/of opzien tegen een mondelinge presentatie. Volgens Van Coillie is elk verhaal deels een creatie van de lezer die met eigen verbeelding 'open plekken' invult (2007, p. 19). Met Pinterest wordt die verbeelding zichtbaar en zien de leerlingen dat er verschil van invulling mag zijn. Pinterest is daarom een heel goede ict-toepassing om gericht te werken aan de motivatie van leerlingen met behulp van de drie basisbehoeften: autonomie, relatie en competentie (Geerts et al, 2016, p. 426). Leerlingen bepalen zelf de invulling van hun prikbord (autonomie). Ze werken samen aan een groepsbord of kunnen elkaars borden vergelijken (relatie). Werken met Pinterest is eenvoudig en laagdrempelig, iedere leerling kan een mooi prikbord maken en dat geeft zelfvertrouwen (competentie).
Pinterest biedt de mogelijkheid leerlingen een boekverslag te laten maken in beelden, al dan niet voorzien van citaten uit het boek of kort commentaar. Volgens Reynaert en Dijkerman is de grote kracht van een online prikbord dat visuele communicatie vele malen effectiever is dan mondelinge communicatie (2012, p. 189). In één oogopslag kan er een boodschap worden overgebracht. Dat is ook prettig voor de docent die in korte tijd het individuele leerproces van een leerling kan volgen.
Pinterest leent zich erg goed voor samenwerking tijdens een fictieles: een groepje leerlingen kan samen één online groepsbord bij een verhaal of boek maken. En samenwerkend leren, zagen we hiervoor, leidt tot betere leerprestaties dan individueel leren (Geerts et al, 2016, p. 126). Pinterest vereist een actieve manier om met een fictietekst om te gaan en dat draagt weer bij aan de betrokkenheid van leerlingen. Er is sprake van een 'werken met'-leerklimaat wanneer activerend leren centraal staat. Leerlingen leren daarvan het meest. Dit in tegenstelling tot een 'werken voor'- leerklimaat waarin leerlingen passief zijn en wachten tot ze een beurt krijgen. Ebbens en Ettekoven zeggen hierover: 'Het zal duidelijk zijn dat het 'werken voor'-leerklimaat onze voorkeur heeft' (2015, p. 194).
Literatuur
Bolscher, I., Dirksen, J., Houkes, H. & Kist, van der, S. (2004). Literatuur & Fictie. Een didactische handreiking voor het voortgezet onderwijs. Leidschendam: NBD Biblion.
Bonset, H., Boer, de, M., Ekens, T. (2015). Nederlands in de onderbouw. Een praktische didactiek. (6e herziene druk). Bussum: Coutinho.
Coillie, J. Van. (2007). Leesbeesten en boekenfeesten. (volledig herziene ed.). Leidschendam: Biblion.
Ebbens, S. & Ettekoven, S. (2015). Effectief leren. (4e druk). Groningen/Houten: Noordhoff.
Geerts, W. & Kralingen, van, R. (2016). Handboek voor leraren. (2e herziene druk). Bussum: Coutinho.
Reynaert, I. & Dijkerman, D. (2012). Basisboek crossmedia concepting. (2e druk). Den Haag: Boom Lemma.
In de lessenreeks genoemde jeugdboeken
Dumon Tak, B. (2017). Latino King. (8e druk). Amsterdam: Querido.
Mous, M. (2015). Boy 7. (3e druk). Houten: Unieboek| Het Spectrum.
Woltz, A. (2016). Honderd uur nacht. (8e druk). Amsterdam: Querido.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten