Blogger: samen lezen, denken en delen

Wat is Blogger?

Via Blogger kunnen leerlingen op een centrale plek hun eigen werk publiceren en delen, maar ook reageren op wat een ander heeft geplaatst. Een groep construeert op deze manier een eigen digitale leeromgeving, waarin kennis kan worden gedeeld op een uitdagende en interactieve manier, binnen de veilige context van de eigen klas.




De docent maakt de blog aan, waarna de leerlingen per e-mail worden uitgenodigd om lezer of deelnemer, auteur, te worden. De content die wordt toegevoegd door de auteurs, is alleen zichtbaar voor degenen die zijn uitgenodigd en deze uitnodiging hebben geaccepteerd. Ook reageren en publiceren is voorbehouden aan "leden" van de blog. De docent is als beheerder in staat ongewenste input te verwijderen. Ook de opmaak van de blog kan door de docent naar wens worden aangepast. Deze toepassing is gratis. Noodzakelijk is wel, dat iedere deelnemer beschikt over een Google-account en op de hoogte is van de bijbehorende inloggegevens.

De voordelen van het gebruik van een blog binnen het onderwijs worden heel duidelijk uiteengezet in het volgende vlog door Don Zuiderman:

Hierna volgt een praktijkvoorbeeld van hoe Blogger tijdens de lessen Nederlands zou kunnen worden ingezet bij het onderdeel fictie.

Lesopzet

Deze serie van twee lessen is bedoeld voor de doelgroep 3 vmbo kader en gericht op Domein 2: Leesvaardigheid met als subdomein Fictionelen narratieve en literaire teksten (Expertgroep Doorlopende Leerlijnen, 2010). Het beoogde eindniveau voor het vmbo is niveau 2F op het einde van leerjaar 4. Dit betekent, dat er in leerjaar 2 moet worden toegewerkt naar het bereiken van de volgende competenties:

• het vermogen om eenvoudige jeugdliteratuur herkennend te lezen;
• de leerling kan teksten lezen die helder zijn van structuur;
• de leerling is in staat het genre te duiden, figuurlijk taalgebruik te herkennen, personages en hun ontwikkeling te omschrijven en de gebeurtenissen chronologisch na te vertellen;
• de leerling kan personages typeren, het onderwerp van de tekst benoemen en bepalen of deze realistisch van aard is;
• de leerling kan de tekst evalueren met deugdelijke argumenten en kan deze onderbouwen met voorbeelden. Ook is hij of zij in staat om leeservaringen met medeleerlingen uit te wisselen en een interesse in bepaalde onderwerpen of genres te motiveren (Bonset, 2010).

Aan al deze deelvaardigheden zal worden gewerkt met de inzet van Blogger. De kerndoelen worden verwerkt in een serie opdrachten, die met elkaar gecombineerd de bijdragen zullen vormen die iedere leerling individueel levert aan het groepsproduct, de klassenblog.  Op deze speelse manier zullen zij vertrouwd worden gemaakt met een manier van werken die tegemoet komt aan de wettelijke vereisten die worden gesteld op het gebied van narratief en fictioneel leesonderwijs.

Stappenplan: 2 lessen

Les 1:

Ter voorbereiding op de eerste les hebben alle kinderen zelf een boek uitgezocht in de schoolbibliotheek en thuis gelezen. De keuze voor dit boek is overlegd met de docent. De klas heeft als bijbehorende opdracht een schema ontvangen waarin vaste leesmomenten staan, zodat iedereen op tijd klaar is. Ook is er een format uitgedeeld waarin een korte samenvatting van de belangrijkste zaken kan worden uitgewerkt. Beide documenten en het gelezen boek worden meegenomen naar de les.

Tijdens de les gaan de leerlingen zelfstandig aan de slag met verwerkingsopdrachten die de docent heeft gebaseerd op de kerndoelen. De onderwerpen die aan bod komen, zijn: genre, taalgebruik, personages, chronologie, realistisch of niet- realistisch, het centrale onderwerp, evaluatie van de leeservaring en toelichting van antwoorden en gemaakte keuzes. De antwoorden op deze vragen worden middels een derde format direct achter de computer uitgewerkt en toegevoegd aan de blog van de klas. Essentieel hierbij zijn met name de evaluerende en argumenterende onderdelen, omdat hierop tijdens de volgende les door een klasgenoot zal worden gereageerd. Na afloop va de les is de eerste bijdrage aan de blog afgerond.

Les 2:

Tijdens de tweede les wordt er voortgebouwd op de laatste competentie uit de Doorlopende Leerlijn: het vermogen ervaringen uit te wisselen en gemaakte keuzes te motiveren. Iedere leerling mag van tevoren een bijdrage van een klasgenoot kiezen om op te reageren. Het is dus de bedoeling, dat iedereen voorafgaand aan de les het boek, behorende bij deze bijdrage, heeft gelezen. De tweede les zal dan ook enige weken later pas plaats kunnen vinden. Er wordt weer gelezen en samengevat volgens de formats van de docent. Iedereen neemt het boek en de ingevulde documenten mee naar de les.

De reacties worden vormgegeven volgens een vierde format. Hierbij wordt vooral aandacht besteed aan het vermogen om andermans argumentaties te beoordelen en te kunnen voorzien van passende repliek. Komen beide meningen overeen? Is men het eens met de redenen die de ander heeft aangedragen? De bevindingen worden weer direct genoteerd in de blog. Hiermee is de lessenserie afgesloten. Leerlingen kunnen alle bijdragen teruglezen en gebruiken als naslagwerk (de theorie wordt immers op een praktische manier uitgewerkt) of bij het kiezen van een volgend boek.

Didactische aanpak

Voorafgaand aan de praktijklessen hebben de leerlingen van de docent klassikale uitleg gekregen over de opdracht die na het lezen gemaakt moet worden en is de manier van werken met het leesschema en het formulier voor het maken van de samenvatting toegelicht.

Tijdens beide lessen verzorgt de docent ter introductie een klassikale instructie. De opdracht wordt aan de hand van het format toegelicht en er wordt uitleg gegeven over de manier waarop deze in de blog moet worden verwerkt. Daarna gaat de klas aan het werk en vervult de docent voornamelijk een begeleidende rol. Eventueel is er ook ruimte voor extra individuele instructie. Ook bewaakt de docent de rust en voortgang (Ebbens & Ettekoven, 2013).

Voorbereiding en klassenmanagement

Om de beide praktijklessen uit te kunnen voeren, is het van belang een aantal zaken van tevoren geod te regelen:

• leerlingen dienen ruim van tevoren een boek te kiezen, te laten goedkeuren en te lezen;
• de vier formats moeten worden opgesteld (lezen, samenvatten, eigen opdracht en reactie) en gekopieerd;
• de blog moet worden aangemaakt en ingericht;
• deelnemers dienen te beschikken over een Google-account en inloggegevens. Dit moet worden gecontroleerd;
• uitnodigen en accepteren kost tijd;
• de lessen moeten plaatsvinden in een lokaal met voldoende, goed werkende computers. Iedere leerling moet de beschikking hebben over een eigen werkplek. Een open leercentrum heeft de voorkeur vanwege de capaciteit en de mogelijkheid overzicht te bewaren. Een alternatief is een ruim, regulier lokaal en eventueel inzet van eigen laptops.

Het is de bedoeling dat iedere leerling twee individuele opdrachten op de blog plaatst binnen twee lesuren. Het gesloten karakter van beide opdrachten zorgt er voor, dat deze binnen de gestelde tijd prima te maken zouden moeten zijn. Mocht een leerling desondanks in tijdnood komen of afwezig zijn, dan kan hij of zij eenvoudig thuis of tijdens een beschikbaar lesuur de opdracht afmaken aan de hand van de formats.

Veiligheid

Door het gesloten karakter van de blog, wordt de online veiligheid van de leerlingen verzekerd. Het is immers alleen mogelijk om na uitnodiging door de docent toegang tot de digitale leeromgeving te krijgen. Bovendien behoudt de docent zich als beheerder het recht voor onverantwoorde bijdragen van de blog te verwijderen. Bij de instructie vooraf is het raadzaam de klas hierbij op hun verantwoordelijkheid naar elkaar toe te wijzen; niet alleen wat betreft dit project, maar bij alle activiteiten op het internet.

Blogger: eigentijds onderwijs

Eigentijds onderwijs staat volop in de belangstelling. Door de opmars van de technologie zullen de meeste scholieren immers beroepen gaan uitoefenen die nu nog niet eens bestaan. Het onderwijs dient met deze tendens mee te bewegen en het aanbod aan te passen aan de kennis en vaardigheden die de onder invloed van deze digitalisering veranderende arbeidsmarkt aan de leerlingen gaat stellen. Ook met de toenemende individualisering van de maatschappij dient bij het vormgeven van het moderne onderwijs rekening te worden gehouden. Er zal dan ook naast technologische kennis steeds meer nadruk komen te liggen op persoonlijke competenties die aansluiten op deze veranderingen. Ook zal er  meer dan ooit een groot beroep worden gedaan op het vermogen tot zelfsturend leren (Kennisnet, 2014).

Werken met Blogger is een uitstekende manier om oefenen met technologie aan te wenden bij het trainen van andere noodzakelijke vaardigheden, binnen de veilige omgeving van de klas. Op een activerende en uitdagende manier wordt er, in plaats van met het ouderwetse boekverslag, zelfstandig geoefend met de wettelijk verplichte examenstof (Bonset, 2010), terwijl ook aan de competenties van het eigentijdse onderwijs wordt gewerkt. De leerlingen doen immers ervaring op met het stapsgewijs tot een oplossing komen en worden gestimuleerd kritisch over hun eigen denkproces en dat van anderen na te denken, omdat de opbrengsten onderling worden gedeeld en besproken (Kennisnet, 2014). Hiermee is er ook meteen aandacht voor het groepsproces en worden de sociale vaardigheden getraind (Geerts & Kralingen, 2014).

Een ander voordeel van het werken met Blogger, is dat de toepassing tegemoet komt aan de behoeften van taalzwakke leerlingen doordat de opdrachten in een betekenisvolle, duidelijk afgebakende context kunnen worden aangeboden en verwerkt. Het onderling reageren op bijdragen biedt bovendien extra oefening in schriftelijke communicatieve vaardigheden. Het gevoel van veiligheid (er wordt immers van gedachten gewisseld met bekenden) zal stimulerend werken op de taalproductie en de docent bovendien extra inzicht geven in gebieden die wellicht nog extra aandacht behoeven (Laarschot, 2017).

Kortom: Blogger biedt een uitstekend alternatief voor het boekverslag en zal het "lezen voor de lijst" tot een meer compleet onderdeel van het lesprogramma maken, passend binnen de normen van de moderne tijd.

Bronnen

Bonset, H. & Boer, M. de (2010). Nederlands in de onderbouw. (5e druk). Bussum: Coutinho.

Ebbens, S. & Ettekoven, S. (2013). Effectief leren. Groningen/ Houten: Noordhoff.

Geerts, W. & Kralingen, R. van (2013). Handboek voor leraren. Bussum: Coutinho.

Kennisnet.nl (2014). Meerwaarde van eigentijds onderwijs. Geraadpleegd op 6 juni 2017, van https://www.kennisnet.nl/fileadmin.kennisnet/publicatie/Meerwaarde van eigentijdsonderwijs.pdf      

Laarschot, M. van de (1997). Lesgeven in meertalige klassen. Handboek Nederlands als tweede taal in het voortgezet onderwijs. Groningen: Wolters-Noordhoff.

SLO. Nationaal Expertisecentrum leerplanontwikkeling & Expertgroep Doorlopende Leerlijnen (2010). Referentieniveaus taal en rekenen. Gedownload op 5 juni 2017, van file://C:/Makro/Downloads/taalenrekenen-vo.pdf

SLO. Nationaal Expertisecentrumleerplanontwikkeling & Expertgroep doorlopende leerlijnen (2010). Referentieniveaus taal en rekenen. Gedownload op 5 juni 2016, van file://C:/Makro/Downloads/taalrekenenkrant-vo.pdf