Tekstbegrip: hoofd- en bijzaken met Popplet

Wat is Popplet?
Popplet is een tool die helpt om structuur aan te brengen in een tekst en die tekst op een overzichtelijke wijze in beeld te brengen. Met Popplet kunnen op snelle en eenvoudige wijze zogenaamde Popplets gemaakt worden. Een Popplet is een canvas waarop gegevens op een gestructureerde, visueel aantrekkelijke manier zijn weergegeven. Zo'n Popplet, een soort mindmap, is opgebouwd uit vakjes die met verbindingslijnen met elkaar zijn verbonden. Die vakjes, door Popplet Popples genoemd, kunnen gevuld worden met teksten, tekeningen, illustraties en/of filmpjes.

Hoe makkelijk Popplet te gebruiken is, wordt duidelijk in onderstaand filmpje. In de video wordt een heldere instructie gegeven over het gebruik en de mogelijkheden van Popplet.

Les
Doelgroep: brugklas vmbo kader
Deze les is opgesteld voor de brugklas vmbo kader, maar het zou afhankelijk van de gebruikte tekst aan leerlingen/studenten van alle onderwijsniveaus aangeboden kunnen worden.
Lesdoel:
Leerlingen leren in deze les hoofdzaken en bijzaken uit een tekst te onderscheiden en dit zichtbaar te maken in een Popplet. In deze les wordt dat gedaan aan de hand van een tekst van Nieuwsbegrip, maar een Popplet kan bij elke willekeurige tekst (of onderwerp) gemaakt worden. Aan het einde van de les kunnen leerlingen de hoofd- en bijzaken uit de tekst van elkaar onderscheiden door dit in een Popplet in beeld te brengen.

Kerndoel:

Referentiekader Taal en Rekenen, domein 'Lezen': op niveau 2F kunnen leerlingen de hoofdgedachte van een tekst weergeven en onderscheid maken tussen hoofd- en bijzaken (SLO, 2009).

Lesopzet:

1. Het doel van de les wordt aan de leerlingen verteld en er wordt uitgelegd waarom het maken van een mindmap zo belangrijk is. Het is van belang leerlingen hierbij kaders te geven voor het maken van een mindmap. Leg uit wat de kenmerken zijn van hoofd- en bijzaken en wat er wel en niet in een mindmap wordt weergegeven.
2. De tekst van Nieuwsbegrip wordt uitgedeeld. Samen met de leerlingen wordt de tekst van Nieuwsbegrip oriënterend gelezen/bekeken. De voorkennis van leerlingen wordt geactiveerd door vragen te stellen over het onderwerp. De docent leest vervolgens de tekst voor en maakt hierbij gebruik van modeling. Hierbij legt de docent de focus op de hoofdzaken uit de tekst.
3. Vervolgens lezen de leerlingen zelfstandig de tekst en onderstrepen zij hierbij de hoofdzaken. Dit zal de leerlingen bij de volgende stap (het maken van de Popplet) helpen.
4. Als de leerlingen de hoofdzaken uit de tekst hebben onderstreept, starten zij hun device op en verwerken zij de resultaten in een Popplet. De docent geeft een korte instructie over hoe de leerlingen op de website van Popplet komen, hoe zij een account aanmaken en wat de basisbeginselen zijn voor het maken van een Popplet (zie het instructiefilmpje). Leerlingen gaan daar vervolgens zelf mee aan de slag. Over het algemeen pakken de leerlingen vlot zelf op hoe het programma werkt. Het resultaat van de verwerking in Popplet is een product waarin een overzichtelijk beeld van de hoofdzaken uit de tekst inzichtelijk is gemaakt.
5. Als leerlingen klaar zijn met hun Popplet kunnen zij hem makkelijk opslaan als pdf-bestand of jpeg-bestand. Eventueel kunnen de leerlingen hun Popplet dan uitprinten of naar de docent sturen.

Na afloop kan de docent de gemaakte Popplets zien en beoordelen in hoeverre de leerlingen in staat zijn de hoofd- en bijzaken uit de tekst te onderscheiden. Zo kan de docent tevens beoordelen welke leerlingen nog extra hulp hierbij nodig hebben en wie deze vaardigheid al goed onder de knie hebben. De docent zou eventueel een aantal Popplets klassikaal kunnen laten zien en behandelen.


Rol van de docent
De les heeft kenmerken van het directe instructiemodel zoals omschreven in Ebbens en Ettekoven (2013). Het directe instructiemodel is een sterk docentgestuurde onderwijsstrategie en behoort, mits goed uitgevoerd, tot een van de meest effectieve onderwijsstrategieën. Voor deze aanpak is gekozen, omdat leerlingen van het vmbo in het bijzonder behoefte hebben aan sturing. Daarnaast bevat het model een aantal duidelijk te onderscheiden fasen waardoor er een ordelijk verloop van de les ontstaat. In de eerste fasen van de les neemt de docent dus vooral een leidende en sturende rol op zich. Wanneer leerlingen eenmaal zelfstandig aan het werk zijn met Popplet, neemt de docent een meer coachende en begeleidende rol aan. Uit onderzoek is gebleken dat de afwisseling in werkvormen en daarbij veranderde rol van de docent een positief effect kan hebben op de leermotivatie van leerlingen (Ende & Hamstra, 2006).


Voorbereiding
Ter voorbereiding op de les is het van belang dat er voldoende teksten van Nieuwsbegrip zijn. Daarnaast is het bij een les met Popplet van belang dat er voldoende devices (computers, laptops en/of tablets) beschikbaar zijn. Het is ook mogelijk om leerlingen te laten werken op hun eigen mobiele telefoon. Leerlingen werken individueel aan hun eigen Popplet. Er kan gewerkt worden via de website van Popplet of via de Poppletapp. Aan het gebruik van Popplet zijn geen kosten verbonden. Wel moet iedere leerling een kosteloos account aanmaken. Via deze inschrijfpagina van Popplet komen leerlingen op het scherm waarop ze een account kunnen aanmaken. Leerlingen vullen in de tekstvakken hun voornaam, achternaam, e-mailadres (2x) en zelfbedacht wachtwoord (2x) in. Vervolgens klikken de leerlingen aan dat zij het met de algemene voorwaarden van Popplet eens zijn. Een account voor Popplet is op deze manier snel aangemaakt.


Online veiligheid
Een Popplet maak je in principe op je eigen account en is niet zichtbaar voor andere mensen. Je kunt je Popplet wel publiceren. In dat geval geef je dat zelf aan door de knop 'share' en 'make Popplet public' te gebruiken. Leerlingen moeten hierop geattendeerd worden wanneer zij met Popplet aan de slag gaan om te voorkomen dat derden meekijken. Daarnaast kun je je Popplet delen met anderen via Facebook, Twitter of e-mail. Bovendien is er de mogelijkheid om andere mensen uit te nodigen om in jouw Popplet te werken. Dit kan alleen als zij zelf ook een account bij Popplet hebben.


De werkwijze van Popplet maakt het mogelijk om overal en wanneer je wilt met de leerstof aan de slag te gaan. Met Popplet worden leerlingen actief bij de les betrokken en worden de leerlingen zelf aan het werk gezet om een tekst of zelfgekozen onderwerp verder te ontdekken. Het maken van mindmaps zijn uitermate geschikt om opdrachten voor te bereiden of om structuur aan te brengen in een tekst (Mijland, 2011) . Het is niet alleen voor het vak Nederlands interessant, maar kan zeker ook bij andere vakken worden toegepast. Bovendien bevordert de mogelijkheid tot het delen van een Popplet het creatief proces bij de leerlingen. Een actieve deelname is een belangrijke voorwaarde voor het effectief leren van leerlingen (Ebbens & Ettekoven, 2013). Door de verschillende opties van het programma, zoals het werken met kleuren of het invoegen van plaatjes en/of filmpjes is het werken met Popplet voor de leerlingen een leuke en creatieve manier om met de lesstof aan de slag te gaan!



Literatuur

• Ebbens, S. & Ettekoven, S. (2013). Effectief leren (3e druk). Groningen: Noordhoff.
• Ende, J. van den & Hamstra, D. (2006). De vmbo-leerling. Onderwijspedagogische- en ontwikkelingspsychologische theorieën. Geraadpleegd op 5 juni 2017 van: http://library.wur.nl/ebooks/VWA/GKN/1844788.pdf
• Mijland, E. (Red.). (2011). Ideeënboek: Sociale media in het onderwijs. Geraadpleegd op 5 juni 2017, van http://www.42bis.nl/wp-content/oploads/2012/03smiho.pdf
• Stichting Leerplan Ontwikkeling. (2009). Referentiekader taal en rekenen: referentieniveaus. Gedownload op 27 mei 2017, van: http://www.slo.nl/downloads/2009/referentiekader-taal-en-rekenen-referentieniveaus.pdf/