Popplet is een soort online canvas, waarop je digitale 'post-its' kunt plakken; een tool waarmee je dus (onder andere) gemakkelijk een visueel aantrekkelijke mindmap kunt maken. Deze mindmap geeft in een oogopslag de delen van een thema en hun onderlinge relaties inzichtelijk weer. In deze lesopzet wordt Popplet ingezet bij het grammaticaonderdeel 'persoonsvorm'.
Popplet mindmap
De mindmap wordt opgebouwd uit vakjes (Popples) die onderling verbonden worden met lijnen. Die vakjes kunnen gevuld worden met tekst, tekeningen, afbeeldingen of links naar filmpjes. Een nadeel is wel dat je geen links naar gewone internetsites kunt invoegen. Je kunt er wel naar verwijzen door de link als 'afbeelding' op te nemen. |
Opgeslagen Popplets kun je later aanpassen of uitbreiden. Het is ook mogelijk om de Popples (vakjes) te nummeren, zodat je ze in een Prezi-achtige presentatiemodus kunt laten weergeven.
Het account dat je aan moet maken, zit niet gelinkt aan Google of Facebook en als je Popplets wilt delen, kun je je profielnaam uit de Popples verwijderen. Het is goed deze informatie over onlineveiligheid expliciet met je leerlingen te delen; dat bevordert ook een bewuste omgang (mediawijsheid) met andere ict-tools.
In onderstaande demo wordt uitgelegd hoe Popplet werkt.
Daarnaast vind je op de website van ict-idee.blogspot.com een zeer complete handleiding.
Lesopzet
Doelgroep:
Vmbo-t leerjaar 1. Met wat meer uitdagende eisen is deze les ook geschikt te maken voor havo en vwo brugklas 1.
Lesdoel:
De leerlingen verwerven (verdiept) inzicht in meerdere facetten van de persoonsvorm. Aan het einde van de les kunnen zij minimaal:
- benoemen tot welke woordsoort de persoonsvorm behoort,
- benoemen welke drie manieren er zijn om de persoonsvorm te vinden in de zin,
- vertellen welke manier zij de beste vinden en waarom,
- uitleggen hoe je de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd vormt,
- zelf een aantal 'instinkers' noemen met uitleg,
- een aantal sites noemen waarop uitlegfilmpjes, een stappenplan werkwoordspelling (relevantie zie: Huizenga, 2009, p. 183) en oefeningen te vinden zijn,
- een mindmap maken met Popplet met tekst, afbeeldingen, kleuren en videolinks
Relevantie van het lesdoel:
De persoonsvorm is het 'startpunt' voor de zinsontleding en daarmee ook voor het correct formuleren van zinnen. Fouten in de zinsbouw of werkwoordspelling werken stigmatiserend.
Leergangen werken bij spelling en grammatica van deel naar geheel; een regeltje wordt gevolgd door twee of drie exact daarop aansluitende oefeningen, dan volgt een nieuw regeltje enzovoorts. Onderlinge verbanden tussen spellingsregels blijven voor leerlingen vaak onduidelijk. Bij totaalopdrachten blijkt pas dat veel leerlingen de draad allang kwijt zijn (Steenbakkers, 2004/3, pp. 6-9). Het is dus belangrijk leerlingen het totaalbeeld van, in dit geval, de persoonsvorm te laten ervaren.
Deze les sluit vooral aan bij kerndoel 11 "Leerlingen leren een aantal taalkundige principes en regels. Zij kunnen in een zin het onderwerp, het werkwoordelijk gezegde en delen van dat gezegde onderscheiden. [...]"(SLO, z.d.). Bovendien worden 21e-eeuwse vaardigheden geoefend, zoals informatie- en ict-vaardigheden, creatief en kritisch denken, en samenwerken.
Doel van de werkvorm 'mindmap in Popplet':
Bij het maken van een mindmap gebruiken we het natuurlijke talent van onze hersenen om bij het ordenen van informatie niet alleen met woorden (activiteit in de linkerhersenhelft), maar ook met beelden en kleuren (activiteit in de rechterhersenhelft) te werken. Daardoor worden beide hersenhelften actief gebruikt en wordt het ordenen en onthouden van informatie gemakkelijker. De kracht van het instrument zit hem in het maakproces, zeker als je leerlingen laat samenwerken (Onderwijsmaakjesamen, z.d., pp. 4-6).
Peter-Arno Coppen adviseert activerende werkvormen voor het aanleren van 'grammaticaal denken' (2009, p. 238). Regeltjes kunnen gedachteloos worden toegepast, aldus Coppen en oefening daarvan heeft geen duidelijk doel, noch veel transfermogelijkheden (2010, p.2). Je moet leerlingen juist laten nadenken over de eigenschappen van een taalvorm (2010, p.3), ze zouden 'iets moeten kunnen zeggen over taal' (2009, p. 238).
Jeroen Steenbakkers legt uit dat vakonderdelen als spelling en grammatica die nauwelijks aansluiten bij de belevingswereld van de leerlingen, om krachtige didactiek of 'breinvriendelijk leren' en uitdagende werkvormen vragen (2004/3, pp. 6-7). Hij streeft in de brugklas naar een "diep begrip van de persoonsvorm" en laat leerlingen daarom een begrippennetwerk maken waarin oude en nieuwe kennis geschematiseerd wordt (2004/5, p. 10). Dit sluit naadloos aan bij een werkvorm met mindmaps.
Aangezien leerlingen technologiegericht zijn, stimuleert en activeert het werken met Popplet. Bovendien is het in een digitale tool gemakkelijk om op elk gewenst moment de mindmap met nieuwe leerstof, beelden, kleuren en links uit te breiden. Op een ander moment kunnen leerlingen zo gemakkelijk zelfstandig extra instructie en oefening opzoeken via de mindmap. Daardoor bevordert het product van deze werkvorm ook de mogelijkheden tot differentiatie en zelfstandig leren.
Beginstituatie:
In principe hebben alle leerlingen de stof van de persoonsvorm gehad op de basisschool, maar in de praktijk blijkt dat vmbo-t-leerlingen hier nog regelmatig moeite mee hebben. De docent zorgt dat hij de les plant als de volgende punten van de leerstof aan de orde zijn geweest: de persoonsvorm is een werkwoord, één of twee manieren waarop je de persoonsvorm kunt vinden, hoe vorm je de persoonsvorm in de t.t. en zinnen waarmee leerlingen problemen hebben gehad. Is de persoonsvorm in de v.t. al behandeld, dan kan de docent die óók bij de minimale eisen zetten.
Leerlingen zijn bekend met het werken met mindmaps. Is dit niet het geval, dan moet hier in een les voorafgaand aan deze aandacht aan besteed worden.
Voorbereiding:
De docent zorgt dat er voldoende laptops voor de leerlingen zijn. Vervolgens zet hij de indeling van de les met de minimale eisen én de link naar de demo van Popplet op het smartboard. Achter dit scherm opent hij vast de Poppletsite.
De lesopzet gaat uit van het IGDI-model (Zwols model, z.d.): Interactief, Gedifferentieerd, Direct Instructiemodel, waarbinnen differentiatie in uitleg en instructietijd voor leerlingen ontstaat en er tevens interactie tussen docent en leerling én leerlingen onderling is.
Inleiding:
De docent vertelt de leerlingen 'wat ze vandaag gaan doen'. Hij loopt daarbij de lesindeling op het bord langs:
- Wat leren jullie vandaag? (de minimale eisen)
- Hoe gaan jullie dat doen? (in groepjes informatie verzamelen en in een mindmap verwerken)
- Hebben we ons leerdoel gehaald? (vergelijken van de mindmaps en evaluatie).
Aansluiten bij voorkennis:
Om de relevantie van het lesdoel aan te geven kan de docent deze les bijvoorbeeld inplannen na een moeilijke oefening of een proefwerk dat tegenvalt op dit punt. Hij legt leerlingen uit dat werkwoordspelling en zinsbouw belangrijke punten zijn waar teksten als e-mails, sollicitatiebrieven en dergelijke op beoordeeld worden. Hij stelt vragen naar aanleiding van de oefening of het net gemaakte proefwerk of activeert de voorkennis met een onlinequiz.
De docent vertelt vervolgens dat de werkvorm van vandaag een totaalbeeld oplevert van de regeltjes die aangeleerd zijn, én links naar uitlegfilmpjes en oefensites. Hij benadrukt dat in de mindmap ook bijpassende plaatjes en kleuren gebruikt moeten worden en dat links toegevoegd moeten worden.
Hij maakt groepjes van ongeveer vier leerlingen, daarbij rekening houdend met de drie differentiatiegroepen uit het groepshandelingsplan.
Instructie/ gedifferentieerd zelfstandig werken:
De docent opent het Poppletscherm op het smartboard en laat zien waar en hoe de leerlingen een account kunnen aanmaken. Het programma wijst zich nagenoeg vanzelf. Eventueel kan de demo bekeken worden.
Dan vertelt de docent dat leerlingen per groepje één mindmap moeten maken, waarin alle eisen uit het lesdoel verwerkt zijn. Deze eisen projecteert de docent (in vraagvorm) op het smartboard. Leerlingen gaan uit van de leertekstblokken uit hun boek, maar moeten ook op internet naar uitlegfilmpjes zoeken. Ze mogen samenwerken of taken verdelen, maar informatie die in de mindmap terecht komt, moet door alle leden van het groepje begrepen en goedgekeurd zijn.
Daarna gaat de groene groep ('sterke' leerlingen) zelfstandig aan de slag. Zij kunnen eventueel nog verrijkingsvragen beantwoorden zoals het 'mysterie' van het verschil tussen "dader bekend" en "dader bekent". Wat ze ontdekken kan in de mindmap opgenomen worden.
De docent laat de paarse en blauwe groepjes zien wáár in het tekstboek de theorie- of leerstofblokken over de persoonsvorm staan. Hij beantwoordt eventuele vragen over de eisen en bespreekt (interactief) hoe en waar leerlingen aan andere bronnen kunnen komen (o.a. zoekwoorden). De paarse groepjes (middengroep) kunnen nu zelfstandig aan de slag.
De blauwe groep ('zwakke' leerlingen) gaat, begeleid door de docent, aan het werk. De docent modelt hoe je aan de antwoorden op de vragen kunt komen en hoe je dat in de mindmap verwerkt. Als deze leerlingen voldoende informatie hebben om volgende vragen in de mindmap te beantwoorden, kan de docent rondlopen om de andere groepjes te stimuleren, ondersteunen, directe feedback te geven enzovoorts.
De docent heeft dus niet voor elke leerling dezelfde rol. Bij de groene groep is hij vooral begeleidend. Met de paarse groep verkent hij de opdracht intensiever door het stellen van vragen. Bij de blauwe groep blijft hij een meer sturende rol vervullen met vragen stellen, uitleggen en modellen.
Evaluatie:
De mindmaps worden gedownload en op een gezamenlijke plek in de elektronische leeromgeving gezet, waar leerlingen én docent erbij kunnen. De docent bespreekt twee of drie mindmaps kort na op het smartboard. Hij evalueert de les, inclusief het nut van mindmaps en het werken met Popplet.
De docent verwijst naar de volgende grammaticales zinsdelen. Met hun smartphone kunnen leerlingen de mindmaps blijvend raadplegen. De docent stimuleert dat mindmaps op Popplet aangepast worden als er nieuwe leerstof toegevoegd kan worden.
Bronnen: internetbronnen zijn voorzien van een link naar de betreffende pagina
Coppen, P-A. (2009). Actief grammaticaal denken. HSN-bundel 23. Nijmegen: ILS. Geraadpleegd op 3 juni 2017, van http://media.taalunieversum.org/hsnbundel/download/23/hsnbundel-23_918.pdf
Coppen, P-A. (2010). De taal is een rommeltje. Tussendoelen VO. Geraadpleegd op 2 juni 2017, van http://www.werkenmettussendoelen.nl/mm_files/do_34832/co_415586/TDVO_reflectie_De%20taal%20is%20een%20rommeltje.pdf
Huizenga, H. (2009). Serie Taal & Didactiek. Spelling (4e druk). Houten: Noordhoff Uitgevers.
www.ict-idee.blogspot.com. (z.d.). Zo maak je een mindmap met Popplet. Geraadpleegd op 20 mei 2017, van http://ict-idee.blogspot.nl/2011/09/57-zo-maak-je-een-mindmap-met-popplet.html
[Deze site is een absolute aanrader; er staan ongeveer 200 tools stap voor stap uitgelegd, inclusief links naar demo's. Van een aantal ict-toepassingen staat er ook een te downloaden lesbrief op de site.]
Popplet. (z.d.). Geraadpleegd op 20 mei 2017, van http://popplet.com/
www.ict-idee.blogspot.com. (z.d.). Zo maak je een mindmap met Popplet. Geraadpleegd op 20 mei 2017, van http://ict-idee.blogspot.nl/2011/09/57-zo-maak-je-een-mindmap-met-popplet.html
[Deze site is een absolute aanrader; er staan ongeveer 200 tools stap voor stap uitgelegd, inclusief links naar demo's. Van een aantal ict-toepassingen staat er ook een te downloaden lesbrief op de site.]
Popplet. (z.d.). Geraadpleegd op 20 mei 2017, van http://popplet.com/
Saeijs, Y. (z.d.). Inspiratie-reader Mindmappen in de klas. Helmond: Onderwijs Maak Je Samen Multimedia. Geraadpleegd op 3 juni 2017, van https://www.onderwijsmaakjesamen.nl/uploads/2011/09/OMJS_Mindmappen_single_page_v1-2-2.pdf
Steenbakkers, J. (2004). Nederlands Anders. Zelfstandig leren in de basisvorming. Levende Talen Magazine 2004/3. Geraadpleegd op 28 mei 2017, van http://www.lt-tijdschriften.nl/ojs/index.php/ltm/article/view/691/682
Steenbakkers, J. (2009). Nederlands Anders (2). Spelling en grammatica in de basisvorming. Levende Talen Magazine 2009/5. Geraadpleegd op 28 mei 2017, van http://www.lt-tijdschriften.nl/ojs/index.php/ltm/article/view/701/692
Tule.slo. (z.d.). Kerndoelen Nederlands. Geraadpleegd op 10 juni 2017, van http://tule.slo.nl/Nederlands/F-KDNederlands.html
Zwols Model. (z.d.). IGDI-model. Geraadpleegd op 10 juni 2017, van http://www.zwols-model.nl/vaardigheden/instructie/instructiemodellen/3-2-igdi-model
Geen opmerkingen:
Een reactie posten