Met zelfkrantmaken.nl schrijf- en leesvaardigheid ontwikkelen

Ontwikkel op een actieve manier de schrijf- en leesvaardigheid van brugklasleerlingen met het maken van een online krant. Van vmbo- tot vwo-leerlingen: de voorpagina van een krant maken is leuk en leerzaam.

Over zelfkrantmaken.nl

Op de website van zelfkrantmaken.nl kun je met een gratis account in vier stappen online de voorpagina van een krant maken. Je kunt teksten en foto’s plaatsen en alleen of samenwerken aan de krant. De zelfgemaakte krant kun je online bekijken en uitprinten. Voor deze ict-tool is weinig uitlegtijd nodig. Zo kun je in de klas extra aandacht besteden aan hoe nieuws tot stand komt, bijvoorbeeld met het filmpje 'Hoe wordt nieuws gemaakt' van de NOS.

Lesdoel na afloop van deze lessenserie voor een havo brugklas:

Leerlingen ervaren het plezier van zelf schrijven en kunnen een aantrekkelijke voorpagina van een krant maken bestaande uit korte teksten met verschillende tekstdoelen (informatief, betogend, instruerend en verhalend) voor de publieksgroep vrienden en familie of eigen klas en school en daarbij kunnen zij het schrijfproces toepassen, reflecteren op eigen schrijven en elkaars teksten op een positieve wijze beoordelen.


Beschrijving van deze lessenserie

In vijf lessen maakt elke leerling een voorpagina van een krant. Leerlingen maken zelf teksten en lezen elkaars teksten. Het integreren van lees- en schrijfvaardigheid in een opdracht benadert meer de werkelijkheid en werkt daarmee motiverend. Voorafgaand aan deze lessenserie is de theorie behandeld over tekstdoelen en publieksgroepen. Leerlingen kunnen tekstdoelen benoemen met kenmerken en publieksgroepen met kenmerken van taalgebruik. Deze theorie wordt hier kort herhaald waarna de leerlingen er juist mee aan de slag gaan: zelf een tekst schrijven met een tekstdoel en ervaren of je de tekstdoelen in artikelen van klasgenoten herkent. 


Lessenserie met lesdoelen en stappenplan

Les 1
      Lesdoelen:

1. Leerlingen kunnen de opdracht in eigen woorden uitleggen.
2. Leerlingen kunnen het schrijfproces (oriënteren op schrijven, schrijven en reflecteren op schrijven) in eigen woorden uitleggen. 
3. Leerlingen kunnen het belang van het schrijfproces in eigen woorden uitleggen. 
4. Leerlingen kunnen drie kenmerken noemen van informatieve teksten en deze toepassen in eigen geschreven teksten.

      Stappenplan:

• Start de les met een klassengesprek waarin je kort de kernbegrippen tekstdoelen en publieksgroepen herhaalt.
• Leg de opdracht uit: in vijf lessen maakt iedere leerling de voorpagina van zijn eigen krant met in ieder geval vier artikelen waarin de vier tekstdoelen zijn vertegenwoordigd. Laat leerlingen een voorbeeld zien van een zelfgemaakte krant op de site van zelfkrantmaken.nl.
• Laat het filmpje 'Hoe wordt nieuws gemaakt' van de NOS zien om leerlingen meer inzicht te geven of houd een klassengesprek over nieuws. Hieruit volgt het belang van het schrijfproces, deze theorie vat je kort samen.
• Leerlingen bespreken eerst in duo's twee voorbeelden van korte informatieve krantenberichten en starten met hun eigen artikel.

Les 2, 3 en 4
      Lesdoelen:

1. Leerlingen kunnen respectievelijk drie kenmerken noemen van  betogende, instruerende en verhalende teksten en deze toepassen in eigen geschreven teksten.
2. Leerlingen kunnen de vier tekstdoelen herkennen in teksten die dicht bij hun belevingswereld staan.
3. Leerlingen kunnen het schrijfproces toepassen in eigen geschreven teksten.
4. Leerlingen kunnen positief feedback geven op geschreven teksten van klasgenoten.

      Stappenplan:

• Start de lessen met een klassengesprek over respectievelijk betogende, instruerende en verhalende teksten. Laat leerlingen in duo's aan de hand van een voorbeeld kenmerken benoemen van de besproken tekstsoort. De docent vat kort de theorie samen.
• Leerlingen schrijven zelf respectievelijk een instruerende, verhalende en betogende tekst voor hun krant.
• Stimuleer leerlingen om elkaars teksten te lezen en positief feedback te geven door een tip en een top te noemen.

Les 5
      Controleer het lesdoel van deze lessenserie:

• Leerlingen ervaren het plezier van zelf schrijven en kunnen een aantrekkelijke voorpagina van een krant maken, bestaande uit korte teksten met verschillende tekstdoelen (informatief, instruerend, verhalend en betogend) voor de publieksgroep 'vrienden en familie' of 'eigen klas en school' en daarbij kunnen zij het schrijfproces toepassen, reflecteren op eigen schrijven en elkaars teksten op een positieve wijze beoordelen.

      Stappenplan:

• Dit is een afsluitende les om elkaars krant te lezen en te bespreken. Geef leerlingen ruim de tijd om elkaars krant te lezen. 
• Bespreek welke krant interessant, grappig, verrassend, etc. is geworden. 
• Bespreek vooral het proces van artikelen schrijven. 
• Bespreek wat leerlingen ervan vonden om zelf een voorpagina van een krant samen te stellen.
• Stel gerichte vragen, bijvoorbeeld over welke keuzes ze gemaakt hebben en of ze de tekstdoelen in andere artikelen herkennen.

Rol van de docent

De rol van de docent is sturend op vaardigheden en coachend op het proces dat door leerlingen vooral zelfstandig moet worden uitgevoerd. Het is de bedoeling dat leerlingen zoveel mogelijk zelf op zoek gaan, ontdekken, herkennen en uitproberen. Daarbij moet de docent vooral zorgen voor een goede sfeer waar het gaat om het proces. Hoe schrijf je een tekst die een ander overtuigd of duidelijk instrueert? Dat leer je alleen door uit te proberen, door teksten te vergelijken en door te herschrijven.

Voorbereiding en klassenmanagement

• Voor deze lessenserie is de theorie van tekstsoorten, publieksgroepen en het schrijfproces belangrijk, deze theorie moet voor leerlingen niet nieuw zijn. Zorg dat je dit kort samengevat kunt presenteren.
• Voor les één tot en met vier zijn voorbeelden nodig van informatieve, instruerende, verhalende en betogende teksten. Gebruik het liefst teksten uit kranten en ga voor het aantal kopieën ervan uit dat leerlingen deze teksten in duo's bespreken.
• Per leerling is een computer of laptop aanwezig die toegang heeft tot de website van zelfkrantmaken.nl en waar leerlingen kunnen werken met Word.
• Deze ict-toepassing geeft de mogelijkheid om de voorpagina waar je mee bezig bent te delen, zo kun je als docent de voortgang monitoren.

Online veiligheid

Een zelfgemaakte krant is standaard alleen te zien door jezelf en de docent met wie je de krant hebt gedeeld. Bespreek in de eerste les waar nieuws vandaan komt, wat je wel en niet wereldkundig wil maken. Geef leerlingen ook mee dat hun eigen artikelen niet te persoonlijk moeten zijn.
Als docent moet je alert zijn op het delen van de krant. Het is namelijk mogelijk om samen te werken en het is mogelijk om de krant in de galerij te plaatsen op de website van zelfkrantmaken.nl. Via Google zou je de krant dan ook kunnen vinden. Met een contactformulier die je op de site vindt, kun je de opdracht geven om de krant te laten verwijderen. 

Met ict geïntegreerd werken aan schrijven en lezen

Lezen en schrijven versterken elkaar. Op de site van het SLO wordt gewezen op de kracht van geïntegreerd onderwijs:

"In een meta-analyse van een groot aantal onderzoeken concluderen Graham & Hebert (2010) dat (leren) schrijven de leesvaardigheid van leerlingen vergroot. Schrijven over de teksten die je leest, heeft bovendien een positieve invloed op de verwerking van de inhoud van de tekst (schrijven om te lezen). De onderzoekers bevelen daarom aan leerlingen vaker te laten schrijven én ze te laten schrijven over teksten die ze (moeten) lezen (SLO Nederland, 2016).

In deze lessenserie werken leerlingen aan het zelf schrijven van artikelen en het zelf samenstellen van een voorpagina, maar ze lezen ook elkaars krant. Bonset, Boer en Ekens (2015, p.131) benadrukken het belang van een echt publiek ‘Toch is het zaak de schrijfopdrachten zo in te richten dat er regelmatig echte lezers zijn, wie het om de informatie te doen is en niet alleen om de fouten. Dat kan door te laten schrijven voor medeleerlingen, als publiek uit de directe omgeving’.

Ebbens en Ettekoven (2013, p.29) noemen creatief toepassen het hoogste niveau van de leeractiviteiten onthouden, begrijpen, integreren, kennis toepassen in onbekende of nieuwe situaties maakt deze kennis wendbaar. Zeker in complete schrijf-opdrachten kunnen deze hoogste niveaus van denkvermogen, integreren en creatief toepassen, heel goed geoefend worden. Met de toevoeging van zelfkrantmaken.nl heb je de mogelijkheid om opdrachten interactiever en echter te maken voor de leerlingen. Daarbij zijn ze spelenderwijs op alle niveaus van de Taxonomie van Bloom met schrijven bezig: onthouden, begrijpen, toepassen, analyseren, evalueren en creëren (De digitale Taxonomie van Bloom).

Met de moderne techniek kun je voor leerlingen schrijf- en leesopdrachten maken met een echt doel.

Bibliografie

Bonset, H., Boer, M. d., & Ekens, T. (2015). Nederlands in de onderbouw (6de, herziene druk). Bussum: Coutinho.

Ebbens, S., & Ettekoven, S. (2013). Effectief leren (derde druk ed.). Groningen/Houten: Noordhoff.

Lerenmetict.nl (sd). De digitale taxonomie van Bloom. 

Opgeroepen op juni 16, 2017, van Lerenmetict.nl:

http://www.lerenmetict.nl/?page_id=222

SLO Nederland. (2016, maart 14). Geïntegreerd lees- en schrijfonderwijs; Wat, waarom en hoe? Opgeroepen op oktober 25, 2016, van SLO Nederland:

http://nederlands.slo.nl/gls/wat-waarom-hoe