Expert-werkvorm voor grammatica met behulp van Google Drive

Google Drive 
Voor deze lessenserie zal er gebruik worden gemaakt van de ICT-toepassing Google Drive. Google Drive biedt 15 GB gratis opslagruimte, waardoor je als docent de mogelijkheid hebt om overal je opgeslagen bestanden te openen en deze bestanden ook te delen met je leerlingen. Google Drive is gratis, maar vooraf is het aanmaken van kosteloos Google account verplicht. Verder zijn er geen andere toepassingen nodig, een internetverbinding is voldoende. Ook kun je in Google Drive documenten aanmaken en bewerken, waarvoor geen aparte tekstverwerker, zoals Word, nodig is. Google Drive is handig wanneer je documenten en bestanden met een grote groep mensen, in dit geval leerlingen, wilt delen. Als docent kun jij aangeven voor wie de documenten in Google Drive zijn in te zien. Leerlingen krijgen dan een uitnodiging om deel te nemen aan je aangemaakte map en  hebben vanaf dat moment toegang tot alle bestanden die in deze map worden opgeslagen. Een uitgebreide uitleg over Google Drive is te vinden in het artikel van Seniorweb.




Voor het zien van een heldere en uitgebreide instructie van Google Drive kun je onderstaand filmpje bekijken. Hierin wordt uitgelegd waarom Google Drive heel geschikt is in het onderwijs om samen met je leerlingen aan bestanden te werken en deze met elkaar te delen.

Lesopzet 
Doelgroep
3 havo/vwo

Lesdoelen
- Leerlingen zijn in staat om de behandelde grammaticale begrippen in groepsverband te verwerken.
- Leerlingen zijn op het eind van de les expert in een zinsdeel en zijn in staat om met behulp van Google Drive deze kennis over te dragen op de klasgenoten.

Kerndoel
Leerlingen kunnen zich houden aan de conventies betreffende grammaticaal correcte zinnen (Bonset, de Boer & Ekens, 2010).

Voorbereiding les
Het is handig wanneer je als docent voor de les de klas in acht groepjes opdeelt. Middels deze site zou je dit ook in de les zelf kunnen doen. Het is een leuke manier om ervoor te zorgen dat je niet steeds dezelfde leerlingen bij elkaar zet, echter kost het in de les extra tijd en zal het niet in elke klas mogelijk zijn. Zorg dat je voor aanvang van de les een computerlokaal hebt gereserveerd waarin de les kan plaatsvinden, dit is noodzakelijk voor de uitvoering van deze les. Daarnaast moet je voorafgaand aan de les acht lootjes maken met daarop de verschillende zinsdelen: werkwoordelijk gezegde, naamwoordelijk gezegde, persoonsvorm, onderwerp, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp, bijwoordelijke bepaling en voorzetselvoorwerp.
Tot slot het meest belangrijke: maak een map ‘Grammatica’ aan in je Google Drive account en zorg dat je alle leerlingen uit je klas een uitnodiging stuurt om deel te nemen aan deze Google Drive map. Plaats acht bewerkbare documenten in de map ‘Grammatica’, waarbij elk document een zinsdeel als titel heeft, zodat elke groepje in de les meteen zijn eigen document kan bewerken.

Lesopzet
Je start de les met het bekendmaken van de acht groepjes, zorg dat de leerlingen snel genoeg met hun groepje bij elkaar gaan zitten. Vervolgens loop je met de lootjes langs elk groepje en zorg je dat elk groepje zijn eigen zinsdeel heeft. Geef de instructie dat de leerlingen de hele les de tijd krijgen om aan de opdracht met hun groepje te werken. Zet eventueel een timer aan op het bord. Timers zijn volgens van Slobbe en van Ast (2016) erg handig als je de leerlingen de gelegenheid geeft om een bepaalde tijd aan een opdracht te werken. Als docent krijg je de mogelijkheid om je volledig te richten op de begeleiding van de leerlingen (van Slobbe & van Ast, 2016). Het is de bedoeling dat elk groepje een goed en duidelijk instructiefilmpje zoekt over het aan hen toegewezen zinsdeel, ze zoeken of maken een representatieve opdracht over het zinsdeel met een antwoordmodel en tot slot zoeken of maken ze een toetsvraag over het zinsdeel. Al deze gevonden informatie wordt door het groepje in hun eigen Google Drive bestand opgeslagen. Op het eind van de les hebben de leerlingen samen ervoor gezorgd dat er voor alle behandelde zinsdelen een instructiefilmpje, opdracht en toetsvraag in Google Drive staat, dat zeer goed te gebruiken is ter voorbereiding op een toets grammatica.

Didactische aanpak
In deze les wordt er gebruik gemaakt van de expert-werkvorm. Hierbij is het idee dat groepjes leerlingen zich verdiepen in onderdelen van de leerstof, daar expert in worden en dat aan de rest van de klas over te dragen (van Slobbe & van Ast, 2016). De toevoeging van Google Drive aan deze werkvorm brengt een aantal voordelen met zich mee. Allereerst werken de leerlingen in een gezamenlijke map, waardoor de docent het proces goed kan volgen. Dat past goed bij de werkvorm waarin de docent, volgens van Slobbe en van Ast (2016), een begeleidende en procesgerichte rol heeft. Omdat de map met alle leerlingen gedeeld wordt, kunnen leerlingen ook bij elkaar spieken om geïnspireerd te raken (van Slobbe & van Ast, 2016). Tot slot zijn de leerlingen hierbij verantwoordelijk voor hun eigen zinsdeel en dus ook verantwoordelijk dat er een volledig document in Google Drive geplaatst wordt. Leerlingen kunnen dus ook van elkaar zien wie de opdracht onvolledig of juist erg uitgebreid heeft uitgewerkt.

In deze les is er daarnaast duidelijk sprake van activerende didactiek. Er worden door de docent leeractiviteiten georganiseerd die ervoor zorgen dat leerlingen actief met de stof aan de slag gaan. Volgens van Slobbe en van Ast (2016) leert een leerling het meest als hij actief met de leerstof aan de slag gaat.

Rol van de docent
Zoals hierboven benoemd, heeft de docent in deze les een begeleidende en procesgerichte rol. Vooral wanneer de leerlingen zelfstandig aan de slag gaan, ben je als docent juist echt nodig. Tijdens het zelfstandig werken geef je leerlingen de mogelijkheid om in eigen tempo en naar eigen inzicht te stoeien met de stof (Ebbens & Ettekoven, 2013). Als leraar ben je er, moedig je de leerlingen aan, stel je hier en daar een vraag en help je ze een beetje op weg.

Om te controleren waar leerlingen staan in hun leerproces, kun je als docent controlevragen stellen. Wanneer groepen zelfstandig te werk gaan, ben jij er niet als docent om dat te doen. Daarom biedt Google Drive het belangrijke voordeel dat je als docent kunt checken in de gemaakte bestanden of je leerlingen het zinsdeel dat ze moeten uitwerken goed begrepen hebben. Als docent heb je het voordeel dat jij toegang hebt tot wat ze produceren, zodat je (enigszins op afstand)  goed zicht kunt houden op de voortgang (van Slobbe & van Ast, 2016). Op deze manier geeft de ICT-toepassing ook makkelijker de mogelijkheid tot differentiatie. Met name tijdens het zelfstandig werken krijg je als docent de mogelijkheid om juist de leerlingen te benaderen die de instructie niet helder hebben, groepen waarin de samenwerking moeilijk opstart of leerlingen die nog niet helder hebben hoe ze precies met Google Drive moeten werken.

Klassenmanagement 
De leerlingen werken tijdens deze les in groepjes aan de opdracht. Uit onderzoek zijn er een aantal voordelen verbonden aan het samenwerken aan gedeelde documenten (van Slobbe & van Ast, 2016). Volgens van Slobbe en van Ast (2016) neemt de positieve interactie toe tussen de leerlingen, is er toename van betrokkenheid en zijn er meerdere bronnen voor de input van ideeën. Hierbij is Google Drive erg handig voor leerlingen; ze kunnen makkelijk terug naar een oudere versie wanneer iemand iets per ongeluk heeft verwijderd. Voor docenten is het erg handig dat je makkelijk opmerkingen aan het gemaakte document kunt toevoegen (van Slobbe & van Ast, 2016).

Samenwerken vraagt veel van de leerlingen, leerlingen moeten vaardigheden aanleren door hiermee in de praktijk te oefenen. Samenwerkend leren brengt vooral een groot effect op het leren (van Slobbe & van Ast, 2016). De volgende vijf punten zijn enorm belangrijk voor het ondersteunen van samenwerkend leren met ICT:
• middelen beschikbaar stellen
• duidelijke instructie
• zorg voor voldoende contactmomenten
• tijd inplannen
• duidelijke, afgebakende opdracht (van Slobbe & van Ast, 2016).

Online veiligheid
Door het werken met Google Drive ben je in staat om als docent de online veiligheid van de leerlingen te bewaken. De documenten die in Google Drive worden geplaatst zijn enkel en alleen zichtbaar voor de leerlingen die jij toegang hebt verleend tot de map. Tot slot is het ook belangrijk dat je ongewenst gedrag benoemt wanneer je dit in de gemaakte documenten signaleert. Leerlingen zullen grenzen opzoeken, zeker wanneer ze een vrije opdracht krijgen, die voor de hele klas zichtbaar is. Google Drive biedt echter de mogelijkheid om op een veilige manier online met de leerlingen te werken aan het vergroten en vooral het delen van hun kennis.

Literatuur

Bonset, H., Boer, M. de & Ekens, T. (2010). Nederlands in de onderbouw. Bussum: Uitgeverij Coutinho.

Ebbens, S. & Ettekoven, S. (2013). Effectief leren. Houten: Noordhoff Uitgevers BV.

Slobbe, P. van & Ast, M. van (2016). Kleppen dicht! Effectief leren met ICT. Huizen: Uitgeverij Pica.